اوراق مشارکت چیست؟

پیش از اینکه به تعریف اوراق مشارکت بپردازیم خوب است بدانیم که اوراق بهادار چیست؟ اوراق بهادار یکی از مهم‌ترین مفاهیم در دنیای مالی و اقتصاد است و به ورقه یا هر نوع مستندی گفته می‌شود که تضمین کننده مالکیت و حقوق مالی مالک است. در واقع اوراق بهادار یک ابزار مالی است که در بازارهای مالی داد و ستد می‌شود

مفهوم اوراق مشارکت

اوراق مشارکت نوعی اوراق بهادار است که یکی از ابزارهای بدهی بازار مالی محسوب می‌شود و جهت تامین مالی پروژه های عمرانی و اقتصادی دولتی و شرکتهای خصوصی به صورت عمومی عرضه می‌شود. این ورقه نشان دهنده مشارکت سرمایه گذاران در اجرای یک طرح است و به دارندگان آن طی بازه های زمانی مشخص سود علی الحساب معینی تعلق می‌گیرد.

نکات مهم

نکته اول

این اوراق همانند اوراق بهادار به شمار می‌رود و تابع قوانین اوراق بهادار می‌باشد. بر این اساس سرمایه‌گذاران برای خرید اوراق مشارکت لازم داشتن کد معاملاتی بورس می‌باشند.

نکته دوم

این اوراق امکان دارد بی نام یا با نام باشد البته توجه فرمایید که اوراق مشارکت بورسی جزوی از اوراق با نام و اوراق غیر بورسی از جمله اوراق بی نام محسوب می‌شوند.

نکته سوم

قیمت و مدت زمان سرمایه گذاری در این اوراق معین می‌باشد

نکته چهارم

در زمان انتشار باید هدف انتشار این اوراق مشخص باشد بطور مثال طرح های عمرانی و …

نکته پنجم

خریداران این اوراق باید در زمان عرضه عمومی اقدام به سرمایه گذاری نمایند.

انواع اوراق مشارکت

اوراق مشارکت بورسی

اوراق مشارکت بورسی اوراق قابل معامله در بازار بورس و فرابورس می‌باشند.

انواع اوراق مشارکت بورسی

به کسر: اوراق مشارکت بورسی به کسر، اوراقی هستند که با قیمتی پایین تر از قیمت اسمی به فروش می‌رسد. میزان سود خریدار هم برابرست با تفاوت قیمت اوراق در زمان خرید و قیمت اسمی در زمان سررسید. سرمایه گذاری در اوراق مشارکت بورسی به کسر یک سرمایه‌گذاری کوتاه مدت می باشد.

قابل تعویض با سهام: اوراق مشارکت بورسی قابل تعویض با سهام به وسیله شرکت‌های سهامی عام منتشر می‌شود. و در سررسید نهایی با سهام دیگر شرکت‌های پذیرفته شده در سازمان ‌بورس و اوراق بهادار قابل تعویض می باشند.

قابل تبدیل به سهام: اوراق مشارکت بورسی قابل تبدیل به سهام توسط شرکت های سهامی عام منتشر می گردد و در تاریخ سررسید نهایی یا در زمان تحقق افزایش سرمایه به سهام شرکت مربوطه تبدیل می‌شود.

اوراق مشارکت غیر بورسی

این اوراق، اوراقی می باشند که با تایید بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران منتشر می‌گردند و در شعب بانک‌های عامل (بازار پولی) قابل معامله می‌باشند.

اوراق‌ مشارکت بانک مرکزی

این اوراق مشارکتی می‌باشند که با هدف اجرای سیاست‌های اقتصادی دولت به وسیله بانک مرکزی منتشر می‌گردند و قابلیت بازخرید توسط بانک عامل را هم دارند. اوراق‌ مشارکت بانک مرکزی در بورس اوراق بهادار قابل معامله نمی‌باشند.

اوراق‌ مشارکت وزارتخانه‌ها و شرکت‌های دولتی

این اوراق‌، اوراق مشارکتی هستند که به وسیله وزارتخانه‌ها و شرکت‌های دولتی با هدف تأمین مالی پروژه‌های عمرانی منتشر می‌گردد و قابلیت بازخرید توسط بانک عامل را دارد. اوراق‌مشارکت وزارتخانه‌ها و شرکت‌های دولتی هم در بورس معامله نمی‌شوند.

اوراق‌ مشارکت شرکت‌های پذیرفته شده در بورس

این اوراق‌ اوراقی هستند که با هدف تامین مالی توسط شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار منتشر می‌گردند. این گونه اوراق در بورس اوراق بهادار قابل معامله می‌باشند.

ویژگی‌های اوراق مشارکت

1- با در نظر گرفتن اینکه بین ریسک و بازده رابطه مستقیـم وجود دارد، اوراق مشارکت بر این اساس که دارای بازدهی تضمین شده است. پس ریسکی را هم برای سرمایه‌گذار ایجاد نمی‌کند پس بر این اساس هم بازده مورد انتظار آنها نیز در مقایسه با سایر انواع اوراق بهادار، کمتـر می باشد.

2- سود در اوراق مشارکت، معاف از مالیات می باشد و موضوع معاف از مالیات یکی از جذابیت‌های سرمایه‌گذاری در این اوراق محسوب می‌شود.

3- میزان سود تضمین‌شده در اوراق مشارکت، به صورت سود علی‌الحساب به دارنده این اوراق پرداخت میگردد. یعنی بعد از پایان پروژه و در زمان سررسید نهایی، ناشر اوراق وظیفه دارد سود قطعی پروژه را محاسبه نماید. اگر سود قطعی پروژه، بیشتر از سود علی‌الحساب پرداختی به افرادی که این اوراق را خریداری کردند باشد، مابه‌التفاوت سود را به خریداران پرداخت کند.

حال امکان دارد سود قطعی پروژه، از سود علی‌الحساب پرداختی کمتر باشد. در این صورت جبران زیان حاصل از این مابه‌التفاوت برعهده ضامن اوراق مشارکت می باشد و ضرر و زیانـی نصیب خریداران اوراق مشارکت نمی‌باشد.

4- بر اساس طرح‌هایی که طبق تأمین مالی آنها، اوراق مشارکت منتشر میگردد، به طور معمول طرح‌های زمان‌بر می باشند. بر این اساس این اوراق بیشتر اوقات با سررسیدهایی تقریبا سه تا چهارساله منتشر می‌گردد. البته اگـر خریداران این اوراق مشارکت بنابر هر دلیلی، قبل از دوره سررسید به پول خود نیاز پیدا کنند، قادر خواهد بود با مراجعه به یکی از شعب بانکی که اوراق را از آن خریداری نموده، اوراق مربوطه را به بانک تحویل داده و اصل پول خود را دریافت کنند. توجه فرمایید که سودهای دریافتی تا تاریخ تحویل اوراق به بانک به عنوان سود دوره مشارکت، متعلق به فـرد است.

ولی توجه داشته باشید که بطور معمول برای تسویه زودتر از موعد، بانک‌ها نرخ سود قابل پرداخت به مشتری را مقداری کاهش میدهند. مثلا از ۲۰ درصد به ۱۹ درصد و مابه‌التفاوت نرخ جدید با نرخ پرداختی تا آن موقع را، از مشتری دریافت می‌نمایند.

5- در اکثر اوقات این اوراق، بی‌نام منتشر می شود و شخصی مالک آن است که این اوراق را در اختیار داشته باشد. بر این اساس از این اوراق باید مانند وجه نقد و حتی بیشتر از آن، مراقبت نمود.

البته باید عنوان کنم که، معمولا بانک‌ها این امکان را برای خریداران این اوراق فراهم می‌نمایند. تا خریداران این اوراق بتوانند اوراق خریداری شده را به صورت امانت در بانک بگذارند تا از خظراتی مانند آتش‌سوزی، سرقت و… در امان باشد.

6- اگر این اوراق  در بورس یا فرابورس پذیرفته شده باشد، دارنده این نوع اوراق قادر خواهند بود برای فروش آنها قبل از سررسید، به یکی از شرکت‌های کارگزاری بورس مراجعه کرده و نسبت به فروش این اوراق اقدام کنند.

در این حالت مشخصا اوراق مشارکت مانند سهام، طبق قیمتی که در بورس برای آن متقاضی وجود دارد، فروختـه می شود و سود دارنده اوراق مشارکت نیز از بابت تسویه زودتر از موعد، کاهش نخواهد یافت.

توجه داشته باشید که در حال حاضر، علاوه‌ بر شرکت‌های فعال در بخش خصوصی، شهرداری‌ها و دولت هم برای تأمین منابع مالی موردنیاز پروژه‌های زیربنایی، عمرانی و… مانند ساخت تونل، خطوط جاده‌ای و ریلی، سـد، نیروگاه، مجتمع‌های اداری و مسکونی اقدام به انتشار اوراق مشارکت می‌کنند.

7- سود این اوراق، در مدت زمان های تعیین شده مثلا ماهیانه یا سه ماهه و به وسیله برگه‌هایی که همراه با این اوراق، به خریدار تحویل داده می‌شود، به او پرداخت خواهد شد.

اگر شخص اوراق را خودش نگهداری میکند، در زمان تحویل برگه‌های دریافت سود به بانک، باید حتما اصل اوراق همراهشان باشد تا با داشتن این برگه ها مالکیت شخص بر این اوراق، به وسیله بانک احراز گردد.

اما توجه داشته باشید با توجه به مطالبی که در فوق به آن اشاره کردیم، خریداران این اوراق قادر خواهند بود تا اوراق خود را نزد بانک امانت بگذارند. و با پرداخت کارمزد خیلی کم، از بانک درخواست کنند تا سود اوراق را در سررسیدهای مشخص شده، به صورت مرتب و منظم به حسابشان واریز گردد.

ارسال دیدگاه

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

پست های مرتبط