اصطلاحات و مفاهیم اولیه بورس
یادگیری اصطلاحات و مفاهیم اولیه بورس یکی از مهمترین موضوعاتی است که هر سرمایهگذاری باید انجام دهد. اینکه صندوق های سرمایه گذاری چه تعریفی دارد یا توجه به شاخص کل چه کمکی به سرمایه گذار یا معاملهگران بورس میکند، از جمله مواردی هستند که باید برای سرمایه گذاری و معاملهگری در بورس با آنها آشنا باشید. در ادامه این مطلب بهطور خلاصه پرکاربردترین اصطلاحات و مفاهیم بورس را با هم بررسی میکنیم.
شاخص کل
در بورس تهران شاخص بازدهی با نام TEDPIX شناخته میشود. این شاخص همان شاخصی است که همیشه در اخبار و رسانهها از آن بهعنوان شاخص بورس صحبت میشود. شاخص کل در بین فعالان بازار و سرمایه گذاران یکی از پرکاربردترین شاخصهاست. این شاخص بیانگر سطح عمومی قیمت و سود سهام شرکتهای پذیرفته شده در بورس است، بهعبارت دیگر تغییرات شاخص کل بیانگر میانگین بازدهی سرمایهگذاران در بورس است. برای درک بهتر مفهوم شاخص کل، فرض کنید که شما از تمام شرکتهای بورسی به تعداد مساوی سهام خریداری کنید. در این حالت تغییرات شاخص کل بورس برابر با میزان سود سبد سهام شما خواهد بود. در واقع شاخص کل تغییرات قیمت سهام و سودهای سالیانهای را که شرکتها به شما پرداخت میکنند، محاسبه میکند.
صندوقهای سرمایهگذاری قابل معامله در بورس (ETF)
صندوقهای سرمایهگذاری قابل معامله در بورس یا ETF (Exchange Tradable Found) نوعی از صندوقهای سرمایه گذاری است که از داراییهای متنوع تشکیل شده و واحدهای آن همانند سهام در بازار معامله میشود و ساختاری شبیه صندوقهای سرمایه گذاری مشترک دارند؛ یعنی شما در طول ساعات و روزهایی که بازار معاملات سهام باز است، میتوانید یک یا چند واحد از یک صندوق ETF را بخرید، یا چند واحد از آن را بفروشید. شما با خرید واحدهایETF، پول خود را در صندوقی سرمایه گذاری میکنید که با استفاده از یک تیم مدیریت حرفهای سعی میکند تا با تشکیل پرتفویی از سهام و انواع اوراق بهادار سود کسب کند.
صندوقهای سرمایهگذاری مشترک
صندوقهای سرمایهگذاری مشترک (Mutual Funds) یکی از مهمترین سازوکارهای سرمایه گذاری در بازارهای مالی هستند که شرایط بازار را از نظر ریسک و بازده برای سرمایه گذاران مختلف بهویژه برای سرمایه گذاران مبتدی مساعدتر میکنند. لازم است بدانید در کشورهای پیشرفته معمولا افراد اوراق بهادار را مستقیما معامله نکرده و در عوض پولهای خود را در صندوقهای سرمایه گذاری مشترک سرمایه گذاری میکنند. ایده اصلی این صندوقها یککاسه کردن پول های کم و سرمایه گذاری آنها توسط یک گروه از مدیران با تجربه و حرفهای است.
تفاوت صندوق سرمایهگذاری ETF و مشترک
صندوق قابل معامله (ETF) میتواند مانند سهام در طول روز، هم در بازار سهام و هم در بازار ارز دیجیتال معامله شود. این یعنی که قیمت ETF میتواند طی روز براساس عرضه و تقاضا نوسان کند. در حالی که قیمت صندوق سرمایهگذاری مشترک در قیمت ارزش خالص دارایی ثابت میماند. قیمت صندوق قابل معامله (ETF) را بازار تعیین میکند ولی ممکن است قیمت صندوق مشترک را شرکتها تعیین کنند.
معمولاً صندوقهای مشترک در آخر روز تجاری و با قیمت ارزش خالص دارایی خرید و فروش میشوند. در حالی که ETF ها را میتوان در سراسر روز تجاری با قیمتهای بازار خرید و فروش کرد.
تفاوت عمده دیگر بین صندوقهای سرمایهگذاری مشترک و ETFها، نحوهٔ مدیریت آنهاست. معمولاً صندوق سرمایهگذاری مشترک توسط مدیران صندوق متخصصی مدیریت میشود که تصمیم میگیرند کدام اوراق بهادار یا ارزهای دیجیتال خرید و فروش شوند. از سوی دیگر ETFها بیشتر شاخص را دنبال میکنند.
هدف صندوق سرمایهگذاری مبتنی بر شاخص (Index fund) انطباق پرتفوی سرمایه گذاری با شاخص بازار سهام است. یک صندوق شاخصی، الزاماً منابع خود را براساس الگوی تعیین شده برای یکی از شاخصهای موجود در بازار، سرمایه گذاری میکند. شاخص مذکور میتواند شاخص کل یا یکی دیگر از شاخصهای بازار سهام باشد. در این صندوقها تنها زمانی خریدوفروش سهام صورت میگیرد که وجهی بهواسطه ورود سرمایه گذار جدید اضافه یا به دلیل خروج یک سرمایه گذار کم شود. مزیت اصلی صندوقهای سرمایه گذاری مبتنی بر شاخص، هزینههای نسبتاً پایین آن و حذف ریسک مدیریت صندوق است.
صندوق تضمین اصل سرمایه
صندوق تضمین اصل سرمایه، یکی از جدیدترین انواع صندوقهای سرمایهگذاری در بازار سرمایه است که ضمن ایجاد بازدهی مناسب برای سرمایهگذاران، اصل سرمایه آنها را نیز تضمین میکند. در واقع حتی در شرایط نزولی بازار بورس و کاهش قیمت سهام، سرمایهگذاران این صندوق با زیان روبرو نمیشوند و اصل سرمایه آنها حفظ میشود. در شرایط صعودی بازار بورس نیز سرمایهگذاران این صندوق به شکل مطلوبی از افزایش قیمت سهام شرکتها نفع میبرند.
سبدگردانی
سبدگردانی در واقع چیدمان داراییها در قالب یک سبد مشخص است که مالکیت آن کاملاً متعلق به سرمایه گذار بوده و میزان هر یک از داراییها و زمان خریدوفروش آنها نیز بهدقت توسط سبدگردان تعیین میشود. ارائه این خدمت مالی به سرمایه گذاران در جهان قدمتی بیش از نیمقرن دارد، اما در بازار نوپای ایران پس از تجربه ایجاد صندوقهای سرمایه گذاری مشترک، اخیرا «سبدگردانی» مورد توجه قرار گرفته است؛ هرچند تا پیشازاین نیز تجربه سبدگردانی بهطور غیررسمی در یک دهه اخیر در بورس تهران وجود داشته است. سبدگردانی فرآیندی است که طی آن فرد خبره در امر سرمایه گذاری با همکاری تیمی از تحلیلگران حرفهای و براساس خصوصیات، سطح ریسکپذیری و سرمایه هر سرمایه گذار، سبدی مناسب از داراییهای سهام برای او تشکیل داده و بهصورت مستمر بر آن نظارت و اعمال مدیریت میکند.
تحلیل تکنیکال و بنیادی
تحلیل بنیادی (Fundamental Analysis):
به دنبال محاسبه ارزش ذاتی هر سهم است و به این منظور به مطالعه هر چیزی، از وضعیت کلی اقتصاد و صنعت تا وضعیت مالی شرکت و مدیریت آن میپردازد.تحلیلگران بنیادی در جستوجوی این هستند که ارزش ذاتی سهام چقدر است و براساس دانستههای بنیادی اقدام به خرید و فروش و کسب سود میکنند.
تحلیل تکنیکال (Technical Analysis):
از طریق مطالعه آمارهای فعالیت بازار مانند قیمت و حجم معاملات، به دنبال شناسایی الگوها و روندهایی است که نشاندهنده حرکت آینده یک سهم به آنسو هستند و بر این باورند که کلیه اطلاعات در قیمت سهام نهفته است و با تشخیص روندها و الگوها میتوان به سود رسید.
برای کسب اطلاعات بشتر در زمینه تحلیل های بنیادی و نکنیکال، پیشنهاد میشود مقاله انواع تحلیل در بازار بورس اسمارت مانی را مطاله کنید.
اوراق بدهی
اوراق بدهی مانند اوراق قرضه دولتی و شرکتی، نوعی ابزارهای بدهی هستند که با شرایط معین بین دو طرف معامله میشوند. به بیان دیگر، اوراق بدهی اوراق بهاداری هستند که بهموجب آن شرکت انتشاردهنده متعهد میشود مبالغ مشخصی(بهره سالانه) را در زمانهای مشخص به دارنده آن پرداخت کند و در زمان سررسید اصل مبلغ را بازپرداخت کند. دارنده اوراق بهعنوان بستانکار حق دریافت اصل و بهره آن را دارد، ولی هیچ مالکیتی در شرکت ندارد. خریدار این نوع اوراق در واقع به شرکتهای بزرگ و دولت وام میدهد و با کمک آن سود ثابتی را به دست میآورد.
پرتفوی (Portfolio)
پرتفوی مفهوم کاملاً واضحی در بورس داشته و به مجموعه یا سبدی از داراییهای مالی گفته میشود. بهبیاندیگر پرتفوی ترکیبی مناسب از سهام یا سایر داراییهاست که یک سرمایهگذار آنها را خریداری کرده است. هدف از تشکیل پرتفوی سهام یا سبد سهام، کاهش ریسک غیرسیستماتیک سرمایه گذاری است؛ بدین ترتیب، سود یک سهم میتواند ضرر سهام دیگر را جبران کند. پرتفوی بهصورت مستقیم توسط سرمایه گذاران نگهداری شده یا بهوسیله سبدگردان مدیریت میشود. بازده سرمایهگذاری در پرتفوی معادل بازده متوسط آن پرتفوی خواهد بود؛ اما ريسك پرتفوی بهدلیل کاهش ریسک غیرسیستماتیک در غالب موارد كمتر از متوسط ريسك سهام داخل سبد است.
دارایی تحت مدیریت (AUM)
دارایی تحت مدیریت (Asset Under Management)، نشاندهنده ارزش بازار همه داراییهای مالی است که یکنهاد مالی، از طرف مشتریانش به مدیریت آن مشغول است. ما دارایی تحت مدیریت را معمولا معیاری از اندازه و موفقیت شرکت مدیریت سرمایهگذاری محسوب میکنیم. شرکتهای مدیریت سرمایهگذاری معمولا کارمزدهای خود را متناسب با دارایی تحت مدیریت تعیین میکنند.
ارزش خالص دارایی (NAV)
مفهوم ارزش خالص دارایی (Net Asset Value)در واقع ارزش روز همه داراییها پس از کسر ارزش روز بدهیها میباشد. اصطلاح NAV معمولا درباره ارزش خالص دارایی شرکتهای سرمایهگذاری، صندوقهای سرمایهگذاری مشترک، صندوقهای شاخصی، ETFها و سبدهای اختصاصی بهکار میرود.
عرضه اولیه
به زمانی گفته میشود که سهام یک شرکت خصوصی برای اولین بار به عموم مردم عرضه میشود. عرضههای اولیه معمولاً توسط شرکتهای کوچک و جوان که به دنبال سرمایه برای گسترش هستند انجام میشود، همچنین شرکتهای بزرگ خصوصی نیز که به دنبال تبدیلشدن به سهامی عام هستند، عرضه عمومی اولیه انجام میدهند. جزئیات سهامی که عرضه میشود، در امیدنامه به اطلاع سرمایهگذاران بالقوه میرسد. از مزایای عرضه اولیه در بورس دستیابی ارزانتر به سرمایه، افزایش سرمایه، شفافیت اطلاعاتی و معافیت مالیاتی را میتوان نام برد. از معایب این کار هزینههای قانونی، حقوقی و بازاریابی عرضه اولیه، الزام به افشای اطلاعات مالی، کاهش کنترل و افزایش ریسک دعاوی حقوقی است.
بازار گاوی
بازار گاوی به بازاری گفته میشود که روند صعودی دارد. دلیل دقیقی برای این نامگذاری وجود ندارد، اما شاید بتوان گفت چون گاوها در هنگام جنگ شاخهای خود را بالا نگه میدارند، به بازارهایی با روند صعودی نیز بازار گاوی میگویند.
همانطور که گفتیم در بازارهای گاوی با نرخ صعودی مواجه هستیم این به آن معنا است که همزمان با زیاد شدن تقاضا قیمتها نیز بالا رفته است، اما در این زمان عرضه نیز کم میشود، انگار با بالا رفتن قیمتها سرمایهگذاران انتظار سود بیشتری دارند و حاضر نیستند سهامی که سودآور است را از دست بدهند.
بازار خرسی
اگر قیمت سهام روندی نزولی داشته و رکود در اوضاع اقتصادی حاکم شده باشد، شرایط حاکم بر بازار را با عبارت «بازار خرسی» توصیف میکنیم. در این بازار، عرضه افزایش یافته و تقاضا به شدت کاهش مییابد که همین موضوع منجر به حاکم شدن جوی منفی بر بازار میشود. در نهایت، میل سرمایهگذاران به خرید سهام کاهش یافته و احتمالا با کاهش بیشتر قیمت مواجه خواهیم شد. بازار گاوی، دقیقا در نقطه مقابل بازار خرسی قرار دارد
ارزش ذاتی
ارزش ذاتی (Intrinsic value) در علوم مالی به ارزش واقعی سهام یک شرکت یا یک دارایی اطلاق میشود که بر پایه بررسی تمامی ابعاد کسبوکار مورد نظر، از جمله صورتهای مالی ، پتانسیل رشد سودآوری شرکت در سالهای آینده و لحاظ داراییهای مشهود و نامشهود انجام گرفته است. این ارزش و قیمت با قیمت سهام در بازار متفاوت است. به بیان دیگر ممکن است قیمت یک سهام در بازار بالاتر یا پایین تر از ارزش واقعی آن باشد.
ضریب بتا
ضریب بتا معیاری است که براساس دادههای تاریخی معاملات سهام بدست آمده و معرف میزان ریسک سیستماتیکی است که سرمایهگذار با تصاحب آن سهم نسبت بهکل بازار متحمل میشود. بتای یک سرمایهگذاری نشاندهنده میزان نوسان آن سرمایهگذاری نسبت به بازار است. اگر بتا کوچکتر از یک باشد، آن سرمایهگذاری نسبت به بازار نوسان کمتر و اگر بتا بیشتر از یک باشد آن سرمایهگذاری نسبت به بازار نوسان بیشتری دارد. بتای بازار که شامل همه داراییهای قابل سرمایهگذاری است، برابر با یک است.
آربیتراژ
آربیتراژ به معنای بهره گرفتن از تفاوت قیمت بین دو یا چند بازار برای کسب سود است؛ مثلا تفاوت قیمت فلز فولاد در بورس لندن و بورس شانگهای چین میتواند باعث آربیتراژ معاملهگران مس بین این دو بازار شود.
سهام شناور آزاد
سهام شناور آزاد بخشی از سهام یک شرکت است که دارندگان آن، آماده فروش آن سهام هستند و قصد ندارند با حفظ آن، در مدیریت شرکت مشارکت کنند و انتظار میرود، در آینده نزدیک، قابل معامله باشد. برای محاسبه سهام شناور آزاد باید ترکیب سهامداران بررسی شده و سهامداران راهبردی را مشخص کرد. سهامدار راهبردی، سهامدارانی هستند که در کوتاهمدت، قصد واگذاری سهام خود را ندارند و معمولاً میخواهند برای اعمال مدیریت خود، این سهام را حفظ کنند.
تفاوت سود هر سهم و سود پرداختی سهام
سود هر سهم (EPS):
عبارت است از مقدار سود خالص شرکت به ازای هر سهم.
سود پرداختی سهام (DPS):
عبارت است از بخشی از سود هر سهم که در مجمع بین سهامداران تقسیم میشود و نشانگر مقدار سود نقدی توزیع شده توسط شرکت است.
نماد
نماد عبارت است از کد یا نام اختصاری شرکتها که برای سهولت شناسایی و دستهبندی آنها در بورس مورد استفاده قرار میگیرد. بهعنوان مثال شرکت مجتمع توليدی نيلی صنعت كرمان با نماد «غنيلی» یا كنترل خوردگی تكين كوی با نماد «رتكو» در بازار بورس و تالارهای معاملاتی معرفی میشوند. بد نیست بدانید معمولا حرف اول در یک «نماد» نشاندهنده صنعت مربوطه و بخش دوم خلاصهای از نام شرکت است.
بهعنوانمثال تمام شرکتهای بورس اوراق بهادار تهران که در گروه بانکها، مؤسسات اعتباری و سایر نهادهای پولی فعالیت میکنند نمادشان با حرف «و» شروع میشود.
صندوق مختلط
صندوق مختلط یکی از انواع صندوق های سرمایه گذاری در بازار سرمایه است که در سهام و اوراق با درآمد ثابت به نسبت تقریباً مساوی سرمایهگذاری میکند.
صندوق سهامی
صندوق سهامی نوعی از صندوق سرمایه گذاری است که حداقل ۷۰ درصد از ترکیب داراییهای خود را در سهام شرکتهای پذیرفتهشده در بورس یا بازار اول و دوم فرابورس سرمایهگذاری میکند. در واقع تمرکز سرمایهگذاری صندوق سهامی بیشتر بر روی سهام است و مقدار کمی از پرتفوی آن به اوراق درآمد ثابت و اوراق مشارکت اختصاص داده میشود. به همین دلیل به آن صندوق سهامی گفته میشود.
ارسال دیدگاه
پست های مرتبط
12 بهمن 1402
تحلیل اوضاع اقتصادی آمریکا – بهمن 1402
با نگاهی به اخبار هفتهجاری در اقتصاد جهانی، بعید بهنظر میرسد که فدرالرزرو تمایل داشتهباشد…
28 دی 1402
رویداد نقشهراه معاملهگری
کارگاه نقشه راه معاملهگری مجموعه اسمارت مانی با تکیه بر دانش، تخصص و تجربه تیم خود،…
14 آذر 1402
تحلیل اوضاع اقتصادی آمریکا – آذر 1402
در ماه نوامبر، با شدت گرفتن پیشبینیها مبنی بر تغییر لحن فدرال رزرو در راستای…
5 آذر 1402
دلار و انواع آن
دلار و انواع آن دلار ایالات متحده بهعنوان پراستفادهترین واحد پولی جهان، جایگاه بسیار مهمی…
